Serious Sam 4 (2020)

Een mindere Serious Sam, maar nog steeds de moeite waard.

In veel opzichten is dit een typische Serious Sam: ook hier worden er weer absurde aantallen vijanden op je af gestuurd, en is aan jou de taak om ze met absurde wapens naar de hel te verwijzen. En door verbeterde technologie is het aantal vijanden dat op je af komt nu nóg hoger dan in eerdere spellen, en om die allemaal te kunnen verslaan zijn de wapens nog een stukje extremer. De belangrijkste toevoeging is dat je alle wapens (dus zelfs miniguns en kanonnen) kan dual wielden (en je kan ook verschillende wapens combineren: een minigun en een kanon dus bijvoorbeeld - het nadeel is overigens wel dat je dan minder accuraat bent), maar daarnaast zijn er ook weapon upgrades beschikbaar (meerdere raketten tegelijk schieten met de rocket launcher bijvoorbeeld) en zijn er "gadgets" te vinden die je speciale vaardigheden geven (de tijd vertragen, een zwart gat dat vijanden opzuigt, een mini nuke, etc). En met al die nieuwe dingen kun je dus toch nog uit de voeten tegen de grotere groepen. Van de gadgets was ik persoonlijk niet zo'n fan (het voelt een beetje als een cheat die moeilijke encounters triviaal kan maken, net als de serious bomb dat vroeger deed), maar de upgrades en vooral het dual wielden zijn een leuke toevoeging die voor een fijne dosis extra spektakel zorgen. En daarnaast heeft het spel weer een aantal heerlijk over the top set pieces (een stuk waarin je met een combine harvester vijanden kan verschrompelen bijvoorbeeld) die me nog lang bij zullen blijven.

Ook positief is dat een aantal van de stoorzenders van Serious Sam 3 gecorrigeerd zijn. Zo zijn twee van de meest irritante vijanden uit dat spel weggehaald of aangepast: de pilaarapen (waarbij je gedwongen werd om rond te rennen totdat ze jou bespringen, een passief soort gameplay dat totaal niet past bij Serious Sam) zijn er niet meer, en de vliegende telekinetische vijanden zijn aangepast (in SS3 konden ze je bewegingen stoppen, iets wat amper te voorkomen was en daardoor erg oneerlijk en frustrerend voelde, maar hier gooien ze alleen objecten in jouw richting). En in dit spel ga je zowaar niet naar Egypte! SS4 speelt zich namelijk grotendeels af in West-Europa (in Italiaanse steden en provinciaal Frankrijk), met een klein uitstapje naar Siberië - of iets in die richting - in de finale, en dat is een welkome verandering (de graphics en stijl zijn overigens wel zeer matig voor en spel uit 2020, maar oké, dat had ik al wel verwacht).

Waarom dan toch maar 3.5*? Dat zit hem uiteindelijk vooral in twee dingen: de humor en de gameplay. Om met het eerste te beginnen: de humor in Serious Sam heeft altijd een beetje gebalanceerd tussen vermakelijke camp en flauwe cringe (vooral Serious Sam 2 was een goed voorbeeld van dat laatste), en in dit spel slaat de balans helaas te veel uit naar de tweede kant. Deels ligt dat aan de personages die je volgt: naast Sam volg je namelijk een hele rits aan cartooneske personages (waarmee je regelmatig samen speelt), van een complotdenker tot een angstige newbie, en de humor die zij brengen is vaak érg flauw (en doordat je vaak samen met ze speelt, of in radiocontact me ze bent, volop aanwezig). Maar ook de humor in het algemeen is vaak behoorlijk cringeworthy: het is allemaal heel "self-aware" (de humor zit hem niet alleen in hit-or-miss oneliners, maar ook in grappen óver het maken van oneliners), en hoe langer het spel stil staat bij zichzelf, hoe idioter het allemaal voelt. De schrijvers proberen mijns inziens veel te hard om grappig te zijn, en dat werkt vaak averachts: het is niet grappig, maar eerder opdringerig en irritant.

Maar het belangrijkste is uiteindelijk de gameplay, en de gebreken daar tellen dus het zwaarste. Er zijn op dat gebied meerdere problemen, maar het centrale probleem is dat het spel vaak behoorlijk "gimmicky" aanvoelt, in de zin dat de nadruk op "meer" (vijanden, firepower, spektakel) regelmatig ten koste (of in ieder geval niet ten gunste) gaat van het speelplezier. Het spel voelt bijvoorbeeld vaak erg chaotisch, en dat bedoel ik niet in positieve zin. In eerdere spellen waren de "waves" aan vijanden vaak - hoe groot de aantallen ook waren - redelijk overzichtelijk: het was duidelijk uit welke richting ze kwamen, er stonden weinig obstakels in de weg, en de compositie van vijanden was redelijk eenduidig waardoor je je grotendeels op één ding tegelijkertijd kon focussen. Maar bij SS4 zijn al die dingen veel minder het geval: de vijanden komen regelmatig van verschillende kanten, waardoor reflexen relatief belangrijker worden dan strategie en weapon management; er staan af en toe obstakels in de weg waardoor je vijanden en/of projectielen niet goed aan ziet komen; en de compositie is minder eenduidig, waardoor je meer moet multitasken tijdens gevechten (één goed voorbeeld hiervan is een gevecht waarbij je tegelijkertijd moet vechten tegen helikoptervijanden en stieren, terwijl die op zichzelf al taai genoeg zijn). Voor sommige mensen is dat misschien een pro (want eerlijk is eerlijk: ik ben een dramatische multitasker), maar voor mij was dat het zeker niet: het gevoel dat ik controle had over de situatie ontbrak regelmatig, en om verder te komen maakte ik nu vaak gebruik van een "save scum"-strategie (veel quicksaven), wat niet erg bevredigend is. En waar eerdere spellen vaak in "waves" waren georganiseerd, met rustpunten tussenin waarbij je kon healen en restocken, ontbraken die rustpunten hier vaak, waardoor je regelmatig vanuit een slechte positie aan een nieuwe wave moet beginnen en een ouder laadpunt moet gaan laden om toch verder te kunnen komen. En hoewel de nieuwe toevoegingen (dual wielding en weapon upgrades) op zich best leuk zijn en voor het nodige spektakel zorgen, zijn ze voor mijn gevoel uiteindelijk meer een geinige gimmick dan iets wat het spel echt leuker maakt om te spelen: je kan groepen vijanden iets sneller verslaan, maar het is zeker niet bevredigender dan in eerdere delen, mede omdat (door je beperkte zicht, vanwege stof dat opwaait) het overzicht tijdens shootouts soms een beetje ontbreekt. En de gameplay is verder fundamenteel hetzelfde.

Daarnaast pakken sommige innovaties ronduit slecht uit. Zo speel je regelmatig met een AI partner: niet het einde van de wereld (ze zitten je niet in de weg of zo, op hun slechte gevoel voor humor na), maar het past absoluut niet bij een Serious Sam-spel, waarbij juist het gevoel dat je in je eentje een alien invasie moet stoppen zo leuk was. En in vergelijking met eerdere spellen mist de gameplay enige variatie. Eerdere delen wisselden vaak tussen besloten binnensecties, waar het aantal vijanden minder was maar intense close combat belangrijker was, en meer open buitensecties, waar je steeds grotere golven aan vijanden moest neerknallen; maar SS4 heeft vrijwel alleen nog de buitensecties, en dat maakt het spel erg repetitief.

Serious Sam 4 is kortom een minder spel in de reeks: de humor is flauw en opdringerig, en de gameplay legt de nadruk wat te veel op meer spektakel ten koste van variatie en het spelplezier. Maar voor fans van de reeks is het mijns inziens nog steeds zeer de moeite waard: het aantal vijanden, en je firepower, is groter dan ooit, en het spel heeft een aantal erg leuke set pieces die me nog lang bij zullen blijven. 3.5*